Schaken is soms een razend ingewikkeld spelletje. Ingewikkelde varianten, explosieve stellingen, soms zijn ze zelfs door de grootsten der aarde niet op te lossen. Computers laten ons tegenwoordig tijdens partijen van grootmeesters winnende varianten zien, die de grootmeesters soms zelf niet kunnen vinden. En het is maar de vraag of de computers altijd gelijk hebben. Tijdens het Sinquefield Cup toernooi, het sterkste toernooi uit de geschiedenis van het schaken, dat onlangs in St. Louis gehouden werd, kwam Nakamura ontzettend gewonnen te staan (ik weet niet meer tegen wie). Althans, volgens de computer, maar voor de Amerikaanse grootmeester was het allemaal niet zo duidelijk en het lukte hem dan ook niet om de partij te winnen.
Nu wil ik mezelf niet met Nakamura vergelijken, maar onlangs overkwam hetzelfde mij tegenover Henny Haggeman. In de volgende stelling sta ik volgens de computer totaal gewonnen: (voor de leden klik hier voor de hele partij met commentaar op het beveiligde gedeelte van de website).

Zwart heeft zojuist het foutieve 16…e5? gespeeld. Ik speelde hier het matige 17.Dg4? waardoor mijn voordeel snel slonk. Volgens het siliconen monster had ik 17.Lc4! moeten spelen en mijn voordeel is +4.21 ( Voor wie hier nieuw mee is, +1.00 is een pion voordeel en +3.00 is een stuk voordeel, dus mijn voordeel zou een stuk èn een pion waard zijn.) Ik was echter bang voor de opstoot 17…f5, vandaar ook Dg4, maar het is dus niet goed. Hoe ik de computer de stelling verder ook uit laat spelen, de waardering blijft zeer gunstig voor wit, maar duidelijk voordeel kan ik lang niet zien. Het is de onveilige Koningssituatie die waarschijnlijk het voordeel verklaart. Ik heb geen geforceerde winst kunnen vinden. Hierbij een mogelijke variant: 17.Lc4! De computer is ook enthousiast over 0–0–0 17...f5 (17...exd4? 18.Pxf7 Te8+ 19.Kf1 Df5 20.Dd6+ Te7 21.Te1 Df3 22.Th2 Df4 23.Dxf4 Txe1+ 24.Kxe1 Pxf4 25.Pxh8 Pe5 26.Le2 dxc3 27.bxc3 Kg8 28.Kd2 Kxh8 29.h5) 18.0–0–0 Dc7 19.dxe5 Pdxe5 20.Lb3 De positie van de zwarte Koning is de reden van de hoge waardering (+5.97) van de witte stelling. Ik zie het allemaal nog niet echt 20...Td8 21.Pxf5 Pf4 22.Kb1 (22.Dxf4?? Pd3+) 22...Ped3 23.Lc4 Pas in deze stelling wordt de winst voor mij wel duidelijk, maar zo ver heb ik het echt niet kunnen bekijken tijdens de partij.

Hetzelfde, maar dan andersom, overkwam mij afgelopen dinsdag tegen onze sympatieke wedstrijdleider Gerard. (Ook deze partij staat in zijn geheel, inclusief commentaar, op het beveiligde gedeelte) Ik behandelde de stelling na de openingsfase niet goed en kwam al zwaar in de problemen na 10 zetten.

Ik meende hier 11.Pa2? te kunnen spelen, maar na 11…b4! Komt mijn Koning op de tocht te staan en krijg ik een aanval over me heen, die eigenlijk beslissend had moeten zijn. Ik kon er nog net uit lopen en na 24 zetten is de volgende stelling ontstaan:

De vraag is: hoe schat u deze stelling in? Wit heeft zojuist zijn Toren naar h3 gespeeld en de witte stukken werken amper samen, maar hij heeft ook een dreiging, namelijk Td2 en de zwarte Dame lijkt gevangen. Er stonden een aantal omstanders naar deze stelling te kijken en naderhand had iedereen zo zijn eigen idee over deze stelling en wat te spelen. Zwart staat volgens de computer erg goed (-+2.18) maar daar heb je alleen wat aan als je de juiste voortzetting vindt. Zwart zette hier voort met 24…e5, wat minder goed is en waardoor zijn voordeel wat slonk. Beter zou 25…Pb3 zijn geweest, bijvoorbeeld 25.De3 Db2 26.Dd3 Tfb8 27.Pge2 Tb4 28.Tb1 Pc5 29.Dd1 Da3. het is allemaal nog niet zo duidelijk, maar het zwarte initiatief is duidelijk. Wit kan maar moeilijk onder de druk uitkomen.
Na 24…e5 volgde 25.dxe6e.p. Pxe6 26.De3 Pf4 en was de volgende stelling ontstaan:

Nog steeds heeft zwart voordeel, al is het wat minder geworden. Ik dacht hier met 27.Td2? onder de druk vandaan te komen, wat ook lukte na het foutieve 27…Tb8? (27…Tfc8!)Wit speelt nu niet 28.Txg2? Pxg2+ en zwart wint, maar 28.Dd4 en ineens staat wit gewonnen. Hoe het verder liep kunnen de leden van SVD door hier te klikken naspelen op het beveiligde gedeelte van deze website.

Het voelt als een soort onrecht, dat een partij waarin je volgens de computer zóóó gewonnen staat toch niet kan winnen of zelfs verliest. Maar weet u; het is ook maar een computer, ze dienen een beetje ter leering ende vermaeck, maar ze hebben nooit het laatste woord, dat heeft mijn vrouw namelijk.

Klik hier voor meer