Schaken is kijken zeg ik vaak tegen kinderen uit Stap 1.
Kinderen geven om de haverklap stukken weg, simpelweg omdat ze vergeten even
goed te kijken. Marino zei een keer: ”Een kind dat in een toernooi geen stuk
weg geeft wint dat toernooi.” Ik denk dat hij gelijk heeft.
Als je mensen vertelt dat je schaakt, willen ze wel eens van je weten
hoeveel zetten je vooruit kunt denken. En lang dacht ik ook dat dit maakte
hoe sterk je was. Hoe ver kun je vooruit kijken en rekenen? Ik kom er echter
steeds meer achter dat het bij het schaken vooral gaat om zien en herkennen.
“tsja, niet gezien”, is dan ook een veel gehoorde uitspraak op een
schaakavond. En we bevinden ons daarmee in goed gezelschap. Twee momenten
van “niet gezien” in de match tussen Carlsen en Anand vorig jaar november.
Anand had de hele partij onder druk gestaan en speelt hier
het onfortuinlijke 34…h5?? De ontstane stelling zou niet misstaan in Stap 1,
tweevoudige aanval. Carlsen speelde 35.Db7! en zwart kon opgeven. Niet
gezien.
In de 6e partij kwam na 26 zetten de volgende stelling op het bord.
Iets ingewikkelder dan de vorige. Carlsen heeft met wit
heeft zojuist zijn Koning naar d2 gespeeld. Anand had nu kunnen toeslaan met
26..Pxe5! 27.Txg8 Pxc4+ 28.Kd3 Pb2+ 29.Kd2 Txg8 en zwart heeft 2 pionnen
gewonnen. Ze hadden het allebei niet gezien.
Afgelopen dinsdag hielden we bij de jeugd een puzzeltoernooitje, waarbij ze
12 puzzels moesten vinden in het lokaal en moesten oplossen. Een leuk
voorbeeld van zien was de volgende puzzel.
Wit geeft mat in 1 zet. Omdat de kinderen weten dat ze een
zet moeten doen die in ieder geval schaak geeft vonden ze allemaal de
oplossing uiteindelijk. Als ze maar goed keken. De volgende stelling, uit
Stap 2, vond echter niemand.
De opgave luidde: wit wint een stuk. Een aantal kinderen
sloeg de pion op c7 en dacht daarmee de vraag beantwoord te hebben. (
misschien had de vraagstelling beter gekund, wit wint door een dubbele
aanval het stuk) Het probleem is echter ook dat kinderen een dubbele aanval
nog niet herkennen. Hebben ze nog niet gehad in de schaakles. De
zoekstrategie is: zoek een ongedekt stuk, een plek waar je schaak kunt geven
of een matdreiging. Daarnaast is de oplossing 1.Dh1 een zogenaamde lange
zet. Ook lastig om te zien.
Zien en herkennen dus, daar gaat het vaak om bij het schaken. Zo verloor
Iloy afgelopen dinsdag van Henk. Even te snel gezet en het schaakje op h4
niet gezien. Zo verloor ik afgelopen dinsdag van Benno. In 10 zetten nog
wel! Totaal onterecht natuurlijk. Nu mag hij in de Play-offs meedoen en ik
waarschijnlijk niet. Is er geen regel die in deze grote onrechtvaardigheid
voorziet? Ik ben toch veel beter? De partij staat inmiddels op het beveiligde
gedeelte van deze site. Voor de hele partij
klik hier. Zo maakt Benno ook nog kans op de schoonheidsprijs. Hier
laat ik alleen het slot zien. Hij kan zo in een opgave voor Stap 1.
Ik heb zojuist gerokeerd. Ik had de partij wat (te)
optimistisch opgezet. Onderschatting van mijn tegenstander moet ik
eerlijkheidshalve toegeven. Ik zat alleen maar naar de pion op e5 te kijken,
die niet meer gepakt mag worden. Ik dacht het hier aardig voor elkaar te
hebben tot Benno 10. Lc4 speelde. Na even kijken zag ik dat mijn Dame
nergens meer heen kan. (had ik net maar 9…Lf5 gespeeld in plaats van de
rokade) Bah, gelijk maar opgegeven.
En weet je wat het ergste is? Al die mensen die langs je bord lopen
naderhand en die zeggen: “Ja ik had het al gezien!” Kijk naar je eigen
partij!
Niels van der Mark
